Δεσμός ή Προσκόλληση ονομάζεται η σταθερή συναισθηματική σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στο παιδί και στη μητέρα (ή και προς άλλα στενά πρόσωπα του παιδιού), κατά τη βρεφική ηλικία, και η επιλεκτική προτίμηση του παιδιού προς το πρόσωπο αυτό. Εκφράζεται με την έντονη επιθυμία του παιδιού να βρίσκεται κοντά του, με δυσφορία και κλάμα όταν το αποχωρίζεται, χαρά όταν επιστρέφει, καθώς και με άλλες εκδηλώσεις όπως η αναζήτηση της σωματικής εγγύτητας με το πρόσωπο αυτό όταν νιώθει ότι κινδυνεύει.
Ο δεσμός που αναπτύσσει ένα παιδί με το πρόσωπο που το φροντίζει είναι σημαντικός, καθώς αποτελεί την πρώτη διαπροσωπική σχέση του παιδιού. Αυτή η σχέση (η οποία συνήθως αφορά στη μητέρα) λειτουργεί ως πρότυπο, βάσει του οποίου διαμορφώνονται οι επόμενες διαπροσωπικές σχέσεις του ατόμου. Ο τύπος του δεσμού που θα αναπτύξει το παιδί με τη μητέρα καθορίζει επίσης και τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τον εαυτό του και τον κόσμο και τον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρεται σε διάφορα πλαίσια στην υπόλοιπη ζωή του. Υπάρχουν 4 τύποι δεσμού, ένας ασφαλής, και συνεπώς υγιής, και τρεις ανασφαλείς: α) ασφαλής δεσμός, β) ανασφαλής αγχώδης-αμφιθυμικός, γ) ανασφαλής αγχώδης-αποφευκτικός, δ) ανασφαλής αγχώδης-αποδιοργανωμένος.
Ένα παιδί με ασφαλή δεσμό θα έχει ομαλή κοινωνικοποίηση, θα είναι αισιόδοξο και σίγουρο για τον εαυτό του, θα συνάψει φιλίες στο σχολείο, στις μετέπειτα σχέσεις και στην εργασία του. Αντίθετα, ένα παιδί με ανασφαλή δεσμό, στερείται του υγιούς προτύπου πάνω στο οποίο θα μπορούσε να αναπαράγει την αλληλεπίδραση με τον υπόλοιπο κόσμο και τον εαυτό του. Οι μακροπρόθεσμες συνέπειες του τύπου του δεσμού που έχει αναπτύξει το παιδί με το πρόσωπο που το φροντίζει δεν αφορούν μόνο στις σχέσεις με τους άλλους αλλά και στην εικόνα του εαυτού. Έρευνες συνδέουν τον ανασφαλή τύπο δεσμού με τη σχολική εγκατάλειψη και με προβλήματα υγείας στην ενήλικη ζωή.
Συνήθως ο «ασφαλής» ενήλικας έχει αυτοπεποίθηση, δεν φοβάται την απόρριψη, επιθυμεί σχέσεις συντροφικότητας, εμπιστοσύνης και φροντίδας. Επίσης, έχει λιγότερη τάση για θυμό και δεν φοβάται την αποτυχία στη δουλειά. Συχνά ο «αμφιθυμικός» ενήλικας έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση, δεν εμπιστεύεται εύκολα, δίνει έμφαση στα αρνητικά συναισθήματα, στις συναισθηματικές υπερβολές και στη ζήλια. Επιζητά την αποδοχή προκειμένου να αποκτήσει αίσθημα ασφάλειας και συχνά παρουσιάζει την ανάγκη ελέγχου στις σχέσεις. Ως ενήλικας ο αποφευκτικός τύπος συνήθως δυσκολεύεται να συνάψει σχέσεις και έχει αρκετά αρνητική εικόνα για τον εαυτό του. Είναι επιφυλακτικός στο να εμπιστευτεί, αποφεύγοντας τις στενές σχέσεις γιατί τον αγχώνουν. Δείχνει αποστασιοποιημένος, μοιάζει ανεξάρτητος, και δεν παρέχει αλλά ούτε δέχεται υποστήριξη. Συχνά οι «αποδιοργανωμένοι» ενήλικες νιώθουν ανάξιοι να αγαπηθούν, έχουν πολύ αρνητική εικόνα για τον εαυτό τους, αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στις διαπροσωπικές τους σχέσεις και παρουσιάζουν αγχώδεις και συναισθηματικές διαταραχές.
Το βίντεο που ακολουθεί δίνει εύστοχα και συνοπτικά τα βασικά σημεία της θεωρίας: ΕΔΩ
Είμαι στη διάθεσή σας για περισσότερες πληροφορίες και επικοινωνία στο :
Κατερίνα Χατζάκη
Ψυχολόγος Παιδικών & Βρεφ/κών Σταθμών
Ν.Π.Δ.Δ. Π.Α.Κ.Π.Π.Α. Δήμου Ελευσίνας
